واکاوی فضایی خرده نواحی اقلیمی در ایران مرکزی با استفاده از تکنیک‌های آماری

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز، دانشکده علوم محیطی و برنامه ریزی

2 استاد دانشگاه تبریز

3 گروه سنجش از دور دانشگاه تبریز

چکیده

عوارض توپوگرافی و پو­شش­های متنوع سطوح طبیعی از مهم­ترین عوامل تاثیر­گذار بر اقلیم و نوع اقلیمی در هر پهنه­ی جغرافیایی است. از سوی دیگر، شرایط اقلیمی هرمحل در پراکندگی انسان، حیوان و گیاه نقش مهمی را ایفا می­کند لذا هرگونه فعالیت یا برنامه­ریزی در زمینه­های مختلف اقتصادی، کشاورزی، صنعتی و.. در سطح بدون شناخت ویژگی­های اقلیمی امکان پذیر نمی­باشد. با توجه به پهناوری ایران مرکزی، تنوع آب­وهوایی زیادی در این ایران­مرکزی وجود دارد. در این پژوهش، برای شناسایی خرده نواحی آب وهوایی این منطقه، از روش­های آماری تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. بدین منظور 5 متغیر آب­وهوایی از7 ایستگاه هواشناسی ایران مرکزی در یک دوره آماری 30 ساله  (1987-2016) انتخاب شده است. متناسب با فاصله­های ایستگاه­ها و تغییرات مکانی متغیرهای انتخابی، شبکه­ای به ابعاد 15×15 کیلومتر بر روی ایران مرکزی گسترانده شد. با استفاده از روش کریجینگ مقادیر 5 متغیر برآورد گردید. به منظور کاهش ابعاد ماتریس داده­ها از روش تحلیل عاملی با چرخش واریماکس (عمودی) و از روش تحلیل خوشه­ای پایگانی به طریق وارد جهت تعیین خرده نواحی آب­وهوایی استفاده شد و نقشه­های مربوط با استفاده از GIS ترسیم گردید. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که خرده­نواحی آب­وهوای ایران مرکزی ساخته چهار عامل به ترتیب رطوبت، ساعات آفتابی، بارش و ابرناکی است که 75/0 درصد واریانس متغیرهای اولیه را تشکیل می­دهد. بارزترین ویژگی اصلی در تقسیم­بندی خرده­نواحی آب­وهوایی ایران مرکزی  به ترتیب اهمیت بارش، رطوبت ، ابرناکی و ساعات آفتابی است. با استفاده از تحلیل خوشه­ای که بر روی متغیرهای مورد نظر که بر روی چهار عامل انجام شد و براساس امتیازات عاملی، وجود چهار خرده نواحی آ­ب­وهوایی در ایران مرکزی مشخص می­شود.

کلیدواژه‌ها